Świętokrzyski Park Narodowy

01 kwietnia 1950 – Utworzono Świętokrzyski Park Narodowy. Świętokrzyski Park Narodowy – jeden z 23 parków narodowych na terenie Polski, utworzony w 1950 r. Park położony jest w centralnej części Gór Świętokrzyskich  i obejmuje: pasmo Łysogór  (z najwyższym szczytem Łysicą – 612 m n.p.m. i Łysą Górą (– 595 m n.p.m.),  część Pasma Klonowskiego (z górami Psarską i Miejską), Doliny Wilkowskiej  i Doliny Dębniańskiej, a także trzy eksklawy – Górę Chełmową, Las Serwis i Skarpę Zapusty (od roku 1996). Na Łysej Górze znajduje się Muzeum Przyrodnicze Świętokrzyskiego Parku Narodowego.    Oprócz tego do atrakcji turystycznych zalicza się m.in. jest kompleks zabudowań dawnego klasztoru Benedyktynów Świętokrzyskich na Świętym Krzyżu, powstałego w XII wieku.     Flora Według oficjalnych danych parku lasy pokrywają 95% powierzchni parku. Charakterystyczne dla parku są mieszane bory jodłowe    i buczyny karpackie    oraz mały zespół jarzębiny świętokrzyskiej. Najpospoliciej w parku występuje buk zwyczajny, jodła, modrzewie (w rezerwacie „Chełmowa Góra” – modrzew polski), sosna zwyczajna, świerk pospolity. Rzadko występuje lipa szerokolistna, wiąz szypułkowy, jesion wyniosły oraz cis pospolity. Z krzewów najpospoliciej rośnie leszczyna oraz trzmielina brodawkowata. W runie leśnym rosną m.in. nerecznica samcza, zawilec gajowy, gajowiec żółty,  turzyca palczasta, szczawik zajęczy,   konwalijka dwulistna i nerecznica szerokolistna. Z rzadszych gatunków odnotowano takie jak podrzeń żebrowiec, pomocnik baldaszkowy,     śmiałek pogięty oraz goryczka wąskolistna.    W parku stwierdzono zespół jarzębiny świętokrzyskiej z charakterystycznymi dlań gatunkami – jarzębem pospolitym, paprotką zwyczajną i bodziszkiem cuchnącym.    Z klasy mchów dominuje płonnik włosisty oraz sierpowiec haczykowaty. Inny zespół roślinny obejmuje malinę właściwą, narecznicę krótkoostrą oraz szczawik zajęczy. Oficjalne dane parku wskazują na ponad 859 gatunków roślin (w tym 35 to drzewa), 272 gatunki glonów oraz około 350 gatunków porostów. W parku znajduje się 270-letnia jodła pospolita mierząca 51 m. i uważana jest za najwyższe drzewo w Polsce. Ogólnie drzewostany jodły w Świętokrzyskim Parku Narodowym liczą sobie od 80 do 120 lat. Zdecydowaną większość powierzchni leśnej Parku zajmują lasy bukowe i bukowo-jodłowe, duży udział mają też wyżynne bory jodłowe i wielogatunkowe lasy mieszane (grądy). Ekosystemy te zachowały bardzo wysoki stopień naturalności i doskonale funkcjonują w warunkach ochrony biernej, bez jakichkolwiek zabiegów ochronnych. Lasy Chełmowej Góry charakteryzuje natomiast duży udział w drzewostanie modrzewi, w tym z reliktowego podgatunku modrzewia polskiego (Larix decidua ssp. polonica) - najstarsze spośród modrzewi polskich mają ponad 250 lat. Fauna W parku żyje 45 gatunków ssaków; głównie sarny, jelenie oraz dziki,; do tego kuna leśna, nornica ruda i mysz leśna. Występuje 14 gatunków płazów – w tym traszka górska, żaba trawna, ropucha szara oraz 6 gatunków gadów, w tym jaszczurka zwinka  i padalec zwyczajny. Stwierdzono 66 gatunków ślimaków, 187 gatunków pająków oraz ponad 3000 gatunków owadów, w tym: ponad 1500 gatunków chrząszczy, blisko 1000 gatunków motyli, oraz liczni przedstawiciele innych rzędów. Wśród owadów na uwagę zasługują gatunki wymienione w załączniku II dyrektywy siedliskowej Unii Europejskiej, będące przedmiotami ochrony w obszarze Natura 2000 Łysogóry: motyle - przeplatka aurinia i czerwończyk nieparek oraz chrząszcze: zgniotek cynobrowy i zagłębek bruzdkowany. Z ptaków odnotowano 150 gatunków, w tym 118 lęgowych. Są to m.in. dzięcioł duży, kowalik zwyczajny,  zięba zwyczajna,   strzyżyk zwyczajny, myszołów zwyczajny i puszczyk zwyczajny. Gołoborza Na grzbietach górskich występują charakterystyczne rumowiska skalne – gołoborza, nadające krajobrazowi specyficzny charakter. Największe gołoborza znajdują się na Łysej Górze (największe – 3,84 ha) i na Łysicy. Powstały one w klimacie peryglacjalnym, który stworzył korzystne warunki do wietrzenia mrozowego i tym samym dezintegracji skały macierzystej. Historia parku W roku 1920 powstał pierwszy w Górach Świętokrzyskich rezerwat na Chełmowej Górze. Cztery lata później utworzono kolejne dwa rezerwaty na najwyższych wzniesieniach: Łysicy i Łysej Górze. Jeszcze przed formalnym ustanowieniem parku (z dniem 1 maja 1950, jako drugiego po Białowieskim w Polsce) powstał rezerwat „Mokry Bór” (38,44 ha). Z chwilą powstania parku wszystkie istniejące wcześniej rezerwaty oraz obszar położony w Dolinie Czarnej Wody między Miejską Górą a Łysicą nazwany „Czarny Las” (26,45 ha), stały się rezerwatami ścisłymi w granicach parku. Od wejścia w życie ustawy o ochronie przyrody z 1991 r. są one zwane obszarami ochrony ścisłej. Świętokrzyski Park Narodowy stanowi jeden obręb ochronny podzielony na 8 obwodów ochronnych, odpowiedników leśnictw w lasach państwowych (w 1996 r., po powiększeniu Świętokrzyskiego Parku Narodowego o Pasmo Klonowskie przewidziano 9 obwodów, ale w 2002 r., w ramach cięć budżetowych jeden z nich – Psary – został zlikwidowany, a jego obszar podzielony pomiędzy sąsiednie jednostki): Chełmowa Góra, Święty Krzyż, Dębno, Jastrzębi Dół, Dąbrowa, Podgórze, Święta Katarzyna, Klonów. 6 grudnia 2013 roku dyrektorem parku został Piotr Szafraniec.