Karol Stanisław Onufry Jan Nepomucen Radziwiłł „Panie Kochanku”

Karol Stanisław Onufry Jan Nepomucen Radziwiłł „Panie Kochanku” herbu Trąby (ur. 27 lutego 1734 w Nieświeżu, zm. 21 listopada 1790 w Białej) – wojewoda wileński od 1762, generał lejtnant od 1759 roku, szef 8. Regimentu Pieszego Domu Radziwiłłów, starosta lwowski od 1755, miecznik wielki litewski od 1752, w 1752 roku mianowany podczaszym litewskim, X ordynat nieświeski, VIII ordynat ołycki, VII pan na Białej, właściciel Birż, Dubinek, Kiejdan.   Był najzamożniejszym magnatem w Rzeczypospolitej w II poł. XVIII w. i jednym z najbogatszych przedstawicieli arystokracji w Europie. Jego majątek obejmował m.in. 16 miast, 683 wsie i 25 wójtostw, a wokół jego postaci narosło wiele legend. Z jednej strony był przedstawiany jako opój i hulaka, a z drugiej – jako przykład szlachetności, samarytanin i patriota. Niezmiernie bogaty i wpływowy, zdobył sobie wśród szlachty ogromną popularność dzięki szczodrości, sarmatyzmowi obyczajów, skłonności do biesiad i żartów, z drugiej strony znanym był z popędliwości i dzikich wybryków. Za życia cieszył się wielką popularnością, zwłaszcza wśród zubożałej szlachty, a dziś jest przedstawiany jako symbol swojej epoki. Był założycielem tzw. Radziwiłłowskiej Szkoły Majtków w Nieświeżu (1780-1782) – swego rodzaju pierwszej szkoły morskiej w dziejach Rzeczypospolitej. Wspomina ją kpt. Karol Olgierd Borchardt, opisując źródła myśli morskiej w Polsce w swej książce „Kolebka nawigatorów”.  Znany pod przydomkiem „Panie Kochanku” nadanym mu z uwagi na ulubione powiedzonko, którym zwracał się do swoich rozmówców oraz dla odróżnienia od Karola Stanisława Radziwiłła (1669-1719).   Życiorys Był synem Michała Kazimierza Radziwiłła  i Franciszki Urszuli Wiśniowieckiej.    Jego żoną była Maria Lubomirska, starościanka bolimowska, z którą rozwiódł się w 1760.    Jego drugą żoną została Teresa Rzewuska, córka Wacława Rzewuskiego. Książę Radziwiłł piastował w ciągu swego życia wiele funkcji państwowych w Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Już w 1748, w wieku czternastu lat, został posłem powiatu oszmiańskiego na sejm. W 1751 został pułkownikiem wojska litewskiego; od 1752 był miecznikiem Wielkiego Księstwa Litewskiego, później marszałkiem trybunału wileńskiego, a w 1762 został wojewodą wileńskim. Był posłem z powiatu wileńskiego na sejm 1753 roku.  Był posłem z powiatu wileńskiego na sejm 1753 roku.  Był posłem z powiatu nowogródzkiego na sejm 1754 roku. W czasie sejmu konwokacyjnego w 1764 był przywódcą związanego z Wettynami obozu staroszlacheckiego. Jako przeciwnik Familii Czartoryskich protestował przeciwko wkroczeniu popierających ich wojsk rosyjskich. 7 maja 1764 roku podpisał manifest, uznający odbywający się w obecności wojsk rosyjskich sejm konwokacyjny za nielegalny. Na czele swoich oddziałów nadwornych stoczył w czerwcu z Rosjanami przegraną bitwę pod Słonimiem i zmuszony był do wyjechania na Wołoszczyznę. Potem przeniósł się do Drezna, gdzie zastała go wieść o odebraniu mu przez Sejm urzędu wojewody i zasekwestrowaniu jego dóbr. Dzięki staraniom posła rosyjskiego Nikołaja Repnina powrócił do kraju i został 13 czerwca 1767 marszałkiem generalnym konfederacji radomskiej. Na zwołanym 5 października 1767 sejmie w Warszawie został jego marszałkiem. Po ślubowaniu wierności królowi Stanisławowi Augustowi Poniatowskiemu odzyskał ponownie wszystkie utracone uprzednio stanowiska państwowe. W 1768 wystąpił przeciwko traktatowi gwarancyjnemu, mocą którego Rzeczpospolita stała się rosyjskim protektoratem, przyłączył się na emigracji do przywódców konfederacji barskiej. W 1770 był w Preszowie członkiem założycielem loży wolnomularskiej Cnotliwy Wędrowiec. Za nie złożenie w przepisanym terminie przysięgi na wierność Katarzynie II, po I rozbiorze Polski Rosjanie skonfiskowali mu klucze: Newel, Siebież w guberni połockiej oraz Kopyś i Romanów w guberni mohylewskiej. Na Litwę wrócił w 1777 roku. Osiadłszy w Nieświeżu, nie mieszał się odtąd do spraw publicznych, oddany marnotrawieniu ogromnej fortuny na zbytkowne przyjęcia, festyny i przyozdabianie swej rezydencji. Słynne było zwłaszcza przyjęcie, które zgotował w 1785 Stanisławowi Augustowi Poniatowskiemu. Był członkiem konfederacji Sejmu Czteroletniego w 1788 roku. Podczas Sejmu Czteroletniego był jednym z największych przeciwników reform, króla i Familii Czartoryskich. 3 sierpnia 1757 został odznaczony Orderem Orła Białego,    od 1739 był kawalerem bawarskiego Orderu Świętego Huberta, w 1767 został odznaczony rosyjskim Orderem św. Andrzeja Apostoła Pierwszego Powołania,  w 1767 roku odznaczony rosyjskim Orderem św. Aleksandra Newskiego.