Gubin

Gubin – miasto i gmina w województwie lubuskim, w powiecie krośnieńskim, na prawym brzegu Nysy Łużyckiej, nad Lubszą.   Gubin leży w polskiej części Dolnych Łużyc, na granicy z Niemcami i do 1945 roku było wschodnią częścią miasta Guben. Dawny ratusz – Gubiński Dom Kultury Gubin – wjazd do miasta od strony niemieckiej Nowy kwartał starówki miejskiej w centrum Gubina Urząd Miejski w Gubinie Zabytki Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są: miasto w obrębie ulic: Piastowska-Nadbrzeżna-Roosevelta-3 Maja katedra – kościół parafialny – farny pod wezwaniem Świętej Trójcy, z połowy XV wieku, XVI wieku – jeden z największych zabytków architektury gotyku w zachodniej części Polski. Budowany od XIV do XVI wieku stanowił ozdobę obecnej ziemi lubuskiej. Pierwsza wzmianka o bazylice w formie trójnawowej, zbudowanej w stylu romańskim pochodzi z roku 1324. Po trzęsieniach ziemi w XIV zostaje rozebrany, a w jego miejscu rozpoczęto budowę gotyckiego kościoła. Prace zakończono w 1844 roku. Efektem był największy, najokazalszy kościół na Dolnych Łużycach. Podczas II wojny światowej uległ prawie całkowitemu zniszczeniu. W późniejszym okresie, mimo starań, nie udało się przywrócić obiektowi dawnej świetności obiektu. W latach 70. został zabezpieczony jako trwała ruina. Aby uratować zabytek, w 2005 powołano polską fundację „Fara Gubińska – Centrum Spotkań Polsko-Niemieckich” oraz niemiecką: „Stowarzyszenie Wspierające Odbudowę Fary”. Legendy farne: 1. W miejscu, gdzie stoi dziś kościół farny, znajdował się staw. Ze stawu wyłaniał się biały jeleń. Miejscowa ludność uznała więc, że jest to miejsce święte i wybudowała świątynię. 2. W czasie oblężenia miasta przez husytów jedna z zakonnic uciekła na dach kościoła zabierając ze sobą kozę i wiązkę siana. Karmiąc się kozim mlekiem, zakonnica pozostała w ukryciu aż do czasu opuszczenia miasta przez husytów i tym sposobem ocalała. Na pamiątkę tego zdarzenia u stóp wieżyczki narożnej wmurowano figurki zakonnicy i kozy. 3. Na zachodniej stronie wieży widnieją trzy krzyże. Upamiętniają one śmierć robotników, którzy ponieśli śmierć w czasie budowy świątyni mury obronne z basztami-wieżami, z XIV-XV wieku: wieża Bramy Ostrowskiej – zabytek wraz z fragmentami muru obronnego pochodzi z przełomu XV i XVI wieku. Obiekt ten stanowił część systemu obronnego Bramy Ostrowskiej   brama i mury przy ul.3 Maja – jest to część fortyfikacji muru zachodniego przy Bramie Ostrowskiej wieża Dziewicza – zlokalizowana była w najbardziej na wschód wysuniętym narożniku muru miejskiego. Pochodzi z tego samego okresu co wieża Bramy Ostrowskiej   brama i mury przy ul. Dąbrowskiego – dekoracyjna brama z murami o charakterze ozdobnym. Symbol architektury romantycznej. Nawiązuje do dawnych murów obronnych średniowiecznego miasta. Właściciel firmy przewozowej – Wilhelm Wilke wybudował „mury obronne” w 1892 by oddzielić podwórze spedycji od części parkowej. Był to swoisty prezent dla miasta ratusz, z XV/XVI wieku  krzyże pokutne – trzy stojące obok siebie krzyże pokutne, wykonane z granitu. Są przykładem rozumienia, traktowania i stosowania średniowiecznego prawa oraz ówczesnym sposobem „resocjalizacji”. Jedna z legend głosi, iż to trzej bracia w okresie wielkiego głodu w burzliwej sprzeczce o jajko pozabijali się nawzajem. Krzyże usytuowane są przy skrzyżowaniu ulic Kołłątaja i Śląskiej. Kamień z 1812 roku upamiętniający przemarsz wojsk napoleońskich przez Guben. Ruiny kościoła farnego Kościół pw. Trójcy Świętej Park Waszkiewicza i Willa Wolfa    Parki Park Aleksandra Waszkiewicza – park powstał w roku 1977. Znajduje się na wzniesieniu, które wcześniej zagospodarowane było turystycznie. W sąsiedztwie znajdowały się restauracje i kawiarnie, a z tarasów można było podziwiać przemysłową część miasta. Na szczycie wzgórza gubiński fabrykant Erich Wolf wybudował swoją willę. Była ona zaprojektowana przez Ludwiga Meisa van der Rohe w 1926. Był to początek serii projektów i do dziś jest uznawany jako kluczowe dzieło tego architekta. Willa została wybudowana z sześciennej cegły klinkierowej. Jej układ opierał się na asymetrycznej aranżacji płaskich kamieni o różnych kształtach. W 1945 została częściowo spalona.   Wyspa teatralna – do 1671 roku nazywana Ostrowem Mieszczańskim, zaś po 1671 roku Wyspą Strzelniczą. Na wyspie od XVI wieku znajdowała się mała strzelnica Bractwa Strzeleckiego, lecz ze względu na zły stan techniczny w 1666 roku rozebrano ją. Dopiero w 1793 roku powstała następna strzelnica i przetrwała do 1873 roku. Za sprawą starosty oraz pewnego piekarza Augusta Heinze w połowie XIX wieku park na wyspie stał się chlubą Gubina. Spacerował po nim w czerwcu 1844 roku król pruski Fryderyk Wilhelm IV. Bractwo strzeleckie sprzedało wyspę 20 lutego 1873 roku nowo powstałej spółce akcyjnej. Pojawił się pomysł utworzenia na niej kompleksu kulturalno-rozrywkowego. W 1874 roku wybudowano tu teatr, który zaprojektował berliński architekt Oskar Tietz, a jego widownia mogła pomieścić 750 osób. Wybudowano go w południowej części wyspy, a wyglądem przypominał grecką świątynię. Obok teatru znajdował się pomnik aktorki Corony Schröter, w której zakochał się Goethe. 1 października 1874 roku miało miejsce uroczyste otwarcie i pierwszy spektakl „Fausta” Johanna Wolfganga von Goethego. Pod koniec XIX wieku nową strzelnicę wraz z przynależnym do niej parkiem przejęły władze miejskie. Oprócz parku i teatru na terenie wyspy znajdował się pawilon do tańca, fontanna oraz pawilon muzyczny. Teatr nie ucierpiał podczas II wojny światowej, lecz niewiele później spłonął w niewyjaśnionych okolicznościach.   Park Adama Mickiewicza – park powstał w 1870 roku, był swego czasu terenem podmokłych łąk, nosił nazwę „Łąki Waltera”. W roku 1874 zmieniono nazwę na Wilhelmplatz (plac Wilhelma) ku czci pruskiego króla i niemieckiego cesarza. Następnie został przez ówczesną radę miejską wykupiony i zagospodarowany oraz przekazany społeczeństwu jako park. Adolph Jackeschky był inicjatorem uporządkowania i upiększenia tego obszaru, a któremu za całokształt działań na rzecz miasta i społeczeństwa wewnątrz parku postawiono pomnik w postaci głazu narzutowego z pamiątkową tablicą. Tablicę marmurową zastąpiono po wojnie płytą poświęconą polskiemu poecie i bohaterowi narodowemu Adamowi Mickiewiczowi. Na terenie parku znajduje się drugi ocalały pomnik tzw. „Chłopiec z karpiem”, któremu brakuje górnej części – figurki chłopca. Być może, że podczas wojny uległa zniszczeniu lub została skradziona. Obecnie można podziwiać pozostały fragment pomnika w postaci okrągłego cokoła i basenu fontanny. Pomnik wykonał w 1791 roku rzeźbiarz Meltzer z Akademii Królewskiej w Berlinie (pierwotnie rzeźba stała na rynku miejskim przed kościołem farnym jako ozdoba studni). Został zlokalizowany między ul. J. Dąbrowskiego a Lubszą. Królują tu lipy, są i kasztanowce, dęby, buki, jesiony, grochodrzewy.   Park przy ul. Obrońców Pokoju – zbudowany w samym centrum miasta na terenie którego znajduje się fontanna, a wokół niej kompozycja zieleni składająca się z modrzewi, oliwnika wąskolistnego, surmii, pokaźnego cisa. Wokoło parku żywopłot ze śnieguliczki i ligustru w który ładnie wkomponowano głogi, berberysy i derenie.   Park im. 5 Dywizji – wypełnia przestrzeń pomiędzy ul. F.Chopina i ul. II Armii Wojska Polskiego. Wzdłuż alejek krzewy formowane w stylu angielskim. Od strony zachodniej oaza klonów, lip i dębów. Pomnik Pamięci w parku im. 5. Dywizji Most graniczny Gubin – Guben, na prawo elektrownia wodna Historia  Okolice Gubina we wczesnym średniowieczu były miejscem starć Sasów pod wodzą Henryka I Ptasznika ze słowiańskimi siłami Serbów łużyckich oraz Polaków. Po raz pierwszy wzmiankowany w początku XIII w. (1211) w dokumencie Henryka Brodatego zwalniającym z opłat celnych sól importowaną z Gubina i podającym, że posiadał prawo składu. 1 czerwca 1235 roku z rąk margrabiego Miśni i Marchii Wschodniej Henryka Ilustrisa nadano Gubinowi przywilej lokacyjny i magdeburskie prawa miejskie, a w roku 1311 prawo do bicia własnej monety oraz zostało otoczone murami. W 1437 zdobyte i zniszczone przez husytów. W XVI wieku (od 1526) miasto należało do Czech, następnie w 1620 roku wraz z całymi Dolnymi Łużycami weszło w skład Saksonii, by po klęsce Napoleona i wspierającej go Saksonii, na mocy postanowień kongresu wiedeńskiego w 1815 roku, stać się częścią Prus, a następnie Brandenburgii. W Gubinie w 1563 roku powstał serbski kościół i aż do 1844 roku w tej świątyni odbywały się msze w języku serbołużyckim. W XIX wieku zbudowano linie kolejowe: w 1846 roku otwarcie linii do Berlina i Wrocławia (jedna z najstarszych na terenie dzisiejszej Polski), a w roku 1870 do Krosna Odrzańskiego. W latach 1904-1938 w Gubinie kursowały tramwaje. Podczas II wojny światowej miasto odniosło ogromne zniszczenia (ok. 90%) w 1945 roku, trwały szczególnie zacięte walki o tzw. Góry Śmierci zostały zakończone 28 lutego 1945 roku zdobyciem miasta przez oddziały sowieckie. W trakcie konferencji jałtańskiej alianci wyznaczyli granicę powojennej Polski wzdłuż linii Odry i Nysy Łużyckiej, w wyniku czego prawobrzeżna część miasta została włączona do Polski pod dzisiejszą nazwą. Dotychczasową ludność wysiedlono do Niemiec. Do miasta przybyli m.in. repatrianci z Kresów Wschodnich. Gubin - Neorenesansowa kamienica