Mińsk Mazowiecki

Mińsk Mazowiecki – miasto i gmina we wschodniej Polsce, w województwie mazowieckim, siedziba powiatu mińskiego i gminy wiejskiej Mińsk Mazowiecki. Według danych z 2013 Mińsk Mazowiecki zamieszkiwało 39 880 mieszkańców. Zaliczane do aglomeracji warszawskiej. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa siedleckiego.   Miasto położone jest w odległości 38 km od centrum Warszawy. Stanowi ono lokalne i ponadlokalne centrum gospodarcze (rozwinięte handel, usługi i przemysł), edukacyjne (szkoła wyższa, 6 szkół średnich, uniwersytet trzeciego wieku), militarne (baza lotnicza, żandarmeria i wojskowa komenda uzupełnień), kulturalne (dom kultury, szkoła artystyczna, 2 biblioteki, 2 muzea), ale przede wszystkim jest miejscem zamieszkania i wypoczynku wielu ludzi pracujących w Warszawie. Historia Mińska sięga ponad sześciuset lat. Od 1421 miejscowość posiada prawa miejskie. W XIX wieku i do II wojny światowej miasto było zamieszkane przez dużą społeczność żydowską, obecnie został po niej tylko cmentarz i jeden z największych kamieni w Treblince. W Mińsku znajduje się kilkanaście obiektów wpisanych na listę zabytków oraz całe obszary zabudowy chronione przez plan zagospodarowania przestrzennego. Urząd Miasta     Architektura Zachowany został układ przestrzenny dwóch średniowiecznych osad handlowych (Mińsk i Górki), w których ulice wychodzą z narożników rynków, oraz renesansowego miasta (Sendomierz, 1549-1695), gdzie główna ulica wychodzi ze środka południowej pierzei rynku. Układ ten jest chroniony przez plan zagospodarowania przestrzennego. Pałac Dernałowiczów wraz z zespołem parkowym   Prawdopodobnie w XVI w miejscu pałacu stał już dworek. W rejestrze zabytków sam pałac jest oznaczony jako XVII-wieczny, został przebudowany w XIX wieku, a w XX przechodził remonty które doprowadziły go do obecnego, idealnego stanu. Od 1867 wokół pałacu rozwijany był park. Obecnie Park im. Rodziny Dernałowiczów.     Ogród Dernałowiczów Cały zespół parkowo-pałacowy znajduje się na północ od Starego Rynku i Placu Kilińskiego przy ul. Warszawskiej. Pałacyk Łubieńskich  Kościół rzymskokatolicki pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny Kościół w miejscu XV-wiecznego. Zbudowany w XVI wieku, zniszczony i odbudowany w XVII, przebudowany w latach 1908-1912. Znajduje się na północnej pierzei pierwotnego (średniowiecznego) rynku. Po przebudowie kościół jest neobarokowy. Zabytkami są również elementy wyposażenia (główny ołtarz, krucyfiks, dwa ołtarze boczne, chrzcielnica, dwa feretrony i kropielnica) oraz cmentarz z nagrobkami z XIX wieku. Kościół starokatolicki mariawitów Świątynia mariawicka pod wezwaniem Narodzenia Najświętszej Maryi Panny wybudowana została w latach 1908-1911 w stylu neogotyckim z czerwonej cegły. Kościół konsekrowany został 8 września 1911 roku przez biskupa Jana Marię Michała Kowalskiego. Podczas II wojny światowej Niemcy urządzili w kościele magazyn zbożowy. Po wojnie świątynia została gruntownie wyremontowana i rekonsekrowana. Kościół to trzynawowa świątynia na planie krzyża łacińskiego zwieńczona czworoboczną wieżą. We wnętrzu znajduje się jeden ołtarz przeznaczony do odprawiania mszy trydenckiej oraz obrazy: Matki Boskiej Nieustającej Pomocy, Najświętszego Serca Jezusowego i św. Marii Franciszki Kozłowskiej. Na ścianach prezbiterium namalowane są anioły i symbole eucharystyczne. Inne zabytki chronione prawem klasycystyczny budynek dawnego starostwa z XIX wieku, na Placu Kilińskiego – 7 lipca 1816 roku Mińsk stał się siedzibą obwodu stanisławowskiego w woj. mazowieckim,   budynek szkoły z XIX wieku na ul. Warszawskiej – obecnie siedziba ZNP, empirowy zajazd pocztowy z XIX wieku na ul. Warszawskiej, nadal pełniący swoją pierwotną funkcję, ruiny dworku M.E. Andriollego na ul. Warszawskiej, zabudowa mieszkalna po przeciwnej stronie stacji kolejowej (ul. Sosnkowskiego): dom K. Rudzkiego z 1880 roku – budynek prywatny, willa dr Jana Huberta z początku XX wieku – budynek ten obecnie przechodzi kapitalny remont (rozebrano go do gołych murów), w przyszłości będzie jedną z dwóch siedzib Muzeum Ziemi Mińskiej, dom i oficyna z 1922 na ul. Pięknej, będące siedzibą Wojskowej Komendy Uzupełnień, cmentarz żydowski na ul. 1 Pułku Lotnictwa Myśliwskiego, podobnie jak inne kirkuty dewastowany. Mińsk Mazowiecki, spiętrzenie w parku na rzece Srebrnej Pomniki Pomnik bohaterów II wojny światowej Pomnik Niepodległości,   Pomnik Szarych Szeregów,   Pomnik Powstańców 1863, Pomnik-Gołąb Pokoju, Pomnik 1PLM Warszawa (lotników), Pomnik Ojca Świętego Jana Pawła II, Pomnik Mikołaja Kopernika, Pomnik Władysława Andersa, Pomnik nauczycieli i organizatorów tajnego nauczania Głazy upamiętniają: uczniów poległych za wolność ojczyzny w 1920, jeńców sowieckich, Kasztankę – klacz Józefa Piłsudskiego, gen. Zygmunta Piaseckiego i Powstanie Warszawskie. Tablicami uczczono pamięć: rodziny Sażyńskich, pomordowanych przez NKWD, Armii Krajowej (działającej w Mińsku, 2 tablice), ofiar hitlerowców (3 tablice).    Zieleń miejska Park im. Rodziny Dernałowiczów Mińsk posiada kilka znaczących skwerów i placów: plac Stary Rynek – średniowieczny rynek przerobiony został częściowo na parking, a częściowo na niewielki skwer. Do zalet tego miejsca należy widok na zabytkowy kościół i park. Wadą jest położenie tuż przy ruchliwej ul. Warszawskiej. plac Kilińskiego – rynek renesansowy. Częściowo również znajduje się blisko ul. Warszawskiej, ale jest znacznie większy. Duża jego część, blisko ulicy, została zalesiona oddzielając mniejszy plac i tworząc z niego często odwiedzane miejsce. Skwer nadaje się do organizacji publicznych uroczystości, które faktycznie miały miejsce w kwietniu 2005 roku. plac Konstytucji – plac przy ul. Konstytucji 3 Maja. Składa się z Ronda Hallera oraz fontanny miejskiej wraz z otoczeniem. Od wyżej wymienionych odróżnia się mniejszym zalesieniem i nowoczesną zabudową. Ten skwer jest zwykle wykorzystywany do publicznych uroczystości. plac Lotników (wcześniej Wolności) – średniowieczny rynek z Pomnikiem Lotników. kilka mniejszych placów i skwerów znajduje się przy konkretnych budynkach jak Pałac Łubieńskich (z fontanną), Willa dr Jana Huberta, Kościół pw. św. Antoniego czy Zespół Szkół Zawodowych nr 1 (obok placu Konstytucji najczęściej wykorzystywany do publicznych uroczystości). Historia Mińsk Mazowiecki otrzymał prawa miejskie 29 maja 1421 roku. Prawa te nadał książę mazowiecki Janusz I Starszy, a pierwszym właścicielem był Jan z Gościeńczyc herbu Prus III. Już w 1422 rozpoczął działalność kościół parafialny (w miejscu obecnego kościoła, przy Starym Rynku). XV i XVI wiek to szybki rozwój miasta i powstanie sąsiedniego Sendomierza. Gorszym czasem dla miasta był XVII i XVIII wiek (m.in. agraryzacja i potop szwedzki). W lipcu 1816 Mińsk stał się stolicą obwodu stanisławowskiego. Od tej pory, z przerwą w latach 1975-1999, jest siedzibą powiatu. W czasach powstania listopadowego i powstania styczniowego okolice Mińska były terenem licznych potyczek. W 1867 oddano do użytku Kolej Warszawsko-Terespolską (całą linię). Od 1870 roku właścicielami miasta byli Doria Dernałowiczowie. W 1873 polski przedsiębiorca Konstanty Rudzki założył w mieście zakłady odlewnicze pod nazwą Fabryka Machin i Odlewów Żelaznych „K. Rudzki i Spółka". Fabryka ta od 1881 roku rozpoczęła produkcję rur lanych, a od 1890 wytwarzała także rury wodociągowe, sprzęt kolejowy oraz konstrukcje stalowe przeznaczone głównie do budowy mostów. Pod koniec XIX wieku Konstanty Rudzki zatrudniał w niej ok. 1000. robotników, a jego firma była trzecią pod względem wielkości z branży budowy maszyn w całym Królestwie Polskim. Główne zakłady firmy znajdowały się w Mińsku Mazowieckim gdzie wykonywane były elementy konstrukcji stalowych do budowy mostów przeznaczonych dla całego Imperium Rosyjskiego, W okresie tym firma "Rudzki i Ska" przygotowywała elementy stalowe na budowy mostów w Rosji, Mandżurii oraz Chinach. Obecnie tradycje te kontynuuje fabryka maszyn (obecny FUD – Fabryka Urządzeń Dzwigowych). Podczas wojny polsko-bolszewickiej, w sierpniu 1920 r. Mińsk został zajęty przez Armię Czerwoną. 17 sierpnia 1920 roku, miasto zostało wyzwolone przez oddziały grupy płk. Stanisława Wrzalińskiego. Wtedy też miało tu miejsce połączenie sił polskich (po kulminacyjnym momencie bitwy warszawskiej). W tym czasie właściciele miasta gościli Józefa Piłsudskiego, Józefa Hallera i Charlesa de Gaulla. W Mińsku stacjonował 7 Pułk Ułanów Lubelskich, który odegrał dużą rolę w przewrocie majowym i bohatersko walczył w wojnie obronnej 1939. Mieszkała tu duża społeczność żydowska, która była ofiarą prześladowań. W czasie II wojny światowej na terenie miasta działały Armia Krajowa i Gwardia Ludowa. W 1940 Niemcy utworzyli tutaj getto, którego mieszkańcy 21 sierpnia 1942 zostali wywiezieni i wymordowani w obozie zagłady w Treblince. Po opuszczeniu miasta przez okupanta AK przejęło nad nim kontrolę 30 lipca 1944, ale nazajutrz weszła Armia Czerwona. W nocy z 2 na 3 marca 1945 roku, NKWD zamordowało 7 przedstawicieli mińskiej elity, w tym burmistrza Hipolita Konopkę. W 1945 liczy jedynie 10,5 tys. mieszkańców, w 1971 24,7 tys., w 1992 34 tys., a w 2006 37,5 tys. W okresie od 1 czerwca 1974 do 1 stycznia 1999 nie istnieje powiat miński zaś Mińsk wchodzi w skład woj. siedleckiego. W roku 1984 dokonano ostatniego dużego powiększenia miasta, m.in. o Kędzierak i Anielinę.