Radziwiłłowie

Syrpuć (ur. ok. 1340, zm. ok. 1400) – książę na Kiernowie, pół-legendarny przodek rodu Radziwiłłów, syn Wirszyłły. Z nieznaną z imienia żoną miał dwóch synów: Ościka i Dargisa. Krystyn Ościk z Kiernowa (litew. Kristinas Astikas) herbu Trąby (zm. 1442/1443) – syn Syrpucia, starosta uszpolski i kasztelan wileński w latach 1419 - 1442. 31 grudnia 1435 roku podpisał akt pokoju w Brześciu Kujawskim. Z małżeństwa z Anną pozostawił czterech synów: Radziwiłła - założyciela rodu Radziwiłłów, Stanisława - założyciela rodu Ościkowiczów, Mikołaja, Bartłomieja. Radziwiłł Ościkowicz (litew. Radvila Astikas albo Radvila Astikaitis) herbu Trąby (zm. 1477 w Wilnie) – syn Ościka, ojciec Mikołaja Radziwiłłowicza. W 1440 roku został marszałkiem nadwornym litewskim, następnie w latach (1468 - 1475) marszałkiem ziemskim litewskim oraz wojewodą trockim od 1466. W 1474 roku został kasztelanem wileńskim. Mikołaj Radziwiłłowicz zwany Starym lub Matuzalemem rodu Radziwiłłów herbu Trąby (zm. 16 lipca 1509), kanclerz wielki litewski i wojewoda wileński od 1492, kasztelan trocki od 1488, namiestnik nowogródzki i bielski od 1488, namiestnik smoleński. Syn Radziwiłła Ościkowicza. Przed 2 grudnia 1481 został namiestnikiem smoleńskim. Jesienią 1483 roku otrzymał do dyspozycji 10 tysięcy żołnierzy do obrony ziemi smoleńskiej. 31 maja 1488 roku po raz pierwszy wystąpił jako kasztelan trocki i namiestnik nowogrodzki. Na początku 1492 roku został kanclerzem wielkim litewskim i wojewodą wileńskim; objął te urzędy jako następca Olechna Sudymontowicza. Według podania dożył 111 lat i został nazwany Matuzalemem rodu Radziwiłłów. Miał 4 synów: Wojciecha, Jerzego, Jana, Mikołaja i córkę Annę, która została żoną księcia mazowieckiego Konrada III Rudego. Wojciech Radziwiłł, nazywany też Albrychtem (od imienia Albrecht, od łac. Adalbert – Wojciech), herbu Trąby (ur. ok. 1476, zm. 19 kwietnia 1519 w Werkach) – biskup łucki od 1502 roku, wileński od 1507. Syn Mikołaja Radziwiłłowicza, brat Jana, Jerzego, Mikołaja i Anny Radziwiłłówny. Znany z pobożności i miłosierdzia, nazwany stąd Jałmużnikiem, dostał się 1502 na stolicę łucką, 1507 na wileńską, pracował gorliwie nad usunięciem na Litwie ostatnich śladów bałwochwalstwa, uzyskał dla duchowieństwa nowe przywileje, dbał o przyozdobienie katedry wileńskiej.   Jerzy Radziwiłł „Herkules” herbu Trąby (ur. 1480, zm. 1541) – hetman wielki litewski w latach 1531-1541, marszałek nadworny litewski od 1528, hetman nadworny litewski od 1521, kasztelan wileński od 1527, kasztelan trocki od 1522, starosta grodzieński od 1514, wojewoda kijowski w latach 1511-1514, podczaszy wielki litewski od 1509. Był ojcem królowej Polski Barbary Radziwiłłówny i Mikołaja Radziwiłła Rudego. Był wybitnym wodzem, bohaterem wojen z Tatarami, zakonem krzyżackim 1519-1521 i z Rosją. W 1511 na uroczysku Rutku 20 mil za Kijowem wspólnie z Jerzym Olelkowiczem pobił Tatarów, odbierając im wszystkie łupy. W tym samym roku pobił Krzyżakow pod Ragnetą. W 1512 wziął udział w bitwie pod Wiśniowcem. W czasie wojny litewsko-moskiewskiej 1512-1522 dowodził jazdą litewską w bitwie pod Orszą w 1514, następnie stoczył zwycięską kampanię z Zakonem Krzyżackim na Warmii w czasie wojny polsko-krzyżackiej 1519-1521. W 1527 rozgromił Tatarów za Kijowem. Naczelny wódz wojsk litewskich w czasie wojny litewsko-moskiewskiej 1534-1537, dowódca kampanii przeciwko Rosji, zakończonej zdobyciem Homla i Staroduba w 1535. Jan Radziwiłł ("Brodaty") herbu Trąby (ur. 1474, zm. w styczniu 1522), syn Mikołaja Radziwiłłowicza, brat: Wojciecha - biskupa łuckiego i wileńskiego, Jerzego - hetmana wielkiego litewskiego, Mikołaja - kanclerza wielkiego litewskiego i Anny, żony Konrada III Rudego, ojciec: Jana - krajczego litewskiego i Mikołaja Radziwiłła zwanego Czarnym. Był marszałkiem hospodarskim w latach (1500 - 1510), następnie marszałkiem wielkim litewskim od 1514, kasztelanem trockim od 1522, starostą drohickim i słonimskim oraz namiestnikiem wilkijskim. Mikołaj Radziwiłł herbu Trąby (1470-1521) – podczaszy wielki litewski, kanclerz wielki litewski i wojewoda wileński. Syn Mikołaja Radziwiłłowicza. Gorący zwolennik braterstwa i unii polsko-litewskiej, stąd zwany „Amor Poloniae”, uczestnik wypraw wojennych Konstantego Ostrogskiego. W 1507 r. został wojewodą wileńskim i kanclerzem litewskim, zaś w 1515 r. brał udział przy boku Zygmunta I Starego w zjeździe preszburskim. Na Litwie prowadził długotrwałą wojnę prywatną z wojewodą trockim Olbrachtem Gasztołdem. Anna Radziwiłłówna (ur. 1476, zm. 14 lub 15 marca 1522 w Liwie) – księżna mazowiecka, regentka Mazowsza w latach 1503-1518. Córka wojewody wileńskiego i kanclerza wielkiego litewskiego Mikołaja Radziwiłłowicza oraz Zofii Monwidówny. W 1496 lub 1497 została żoną księcia mazowieckiego Konrada III Rudego, wnosząc mu 20 000 dukatów posagu. Dała, dotychczas bezdzietnemu, księciu dwie córki i dwóch synów, co skłoniło go do domagania się od Jagiellonów zwrotu Płocka oraz uznania praw dziedzicznych do księstwa czerskiego oraz (otrzymanego w dożywocie) księstwa warszawskiego. 29 października 1503 po nagłej śmierci męża została regentką Mazowsza i przeciwstawiła się dążeniom króla Polski do inkorporacji tej dzielnicy do Korony. W 1504 na sejmie piotrkowskim uzyskała od Aleksandra Jagiellończyka nadanie ziemi warszawskiej, ciechanowskiej, łomżyńskiej i nowogrodzkiej dla swoich synów Stanisława i Janusza. W ich imieniu sprawowała do 1518 regencję, która zakończyła się dopiero w wyniku rozruchów szlachty zaniepokojonej niekończącymi się rządami księżnej wdowy. Fakt objęcia formalnych rządów przez młodych książąt nie zmienił wiele i Anna zachowała aż do swej śmierci w 1522 realną władzę. W latach 1511-1517 zabiegała o utworzenie biskupstwa warszawskiego, ale sprzeciwił się temu Zygmunt I Stary. 28 grudnia 1514 nadała Ostrowi Mazowieckiej przywilej czterech jarmarków rocznie i jednego targu tygodniowo, co wpłynęło korzystnie na rozwój tego miasta. Księżna Anna Radziwiłłówna pochowana została w kościele św. Anny w Warszawie. 6 czerwca 2004 w Ostrowi Mazowieckiej odsłonięty został pomnik księżnej autorstwa Mirosławy Skoczek.