Krzysztof Mikołaj Radziwiłł

Krzysztof Mikołaj Radziwiłł zw. Piorunem herbu Trąby (ur. 1547 – zm. 20 listopada 1603 w Łosośnej) – hetman wielki litewski od 1589, wojewoda wileński od 1584, kasztelan trocki i podkanclerzy litewski od 1579, hetman polny litewski od 1572, podczaszy wielki litewski od 1569, krajczy wielki litewski od 1566, starosta kokenhauski, solecki, żyżmorski, urzędowski, aiński, borysowski, nowomyski. Syn Mikołaja Radziwiłła zw. Rudym wojewody wileńskiego i hetmana wielkiego litewskiego. Matką Pioruna była Katarzyna Tomicka. Krzysztof reprezentował linię birżańską Radziwiłłów. Przydomek "Piorun" otrzymał z powodu metody prowadzenia działań wojskowych. W młodości walczył w czasie wojny litewsko-rosyjskiej 1558-1570, biorąc udział w odpieraniu rosyjskiego najazdu w roku 1564. To samo powtórzyło się w czasie wojny polsko-rosyjskiej 1577-1582 kiedy w 1577 car Iwan IV Groźny po raz kolejny zaatakował Inflanty. W tej wojnie uczestniczył już jednak jako hetman, którym został w 1572. Odznaczył się w czasie bitwy pod Wielkimi Łukami w 1580. W czasie wyprawy króla Stefana Batorego na Psków – i jeszcze w czasie samego oblężenia – dowodził liczącym około 4 tysiące koni zagonem (nazwanym od jego nazwiska "zagonem Radziwiłła"), który wyruszył 5 sierpnia w celu spowodowania jak największego zamieszania w centrum Rosji, by ta nie mogła skupić sił na oblężeniu. W dniach 5 sierpnia-22 października jego wojska przebyły 1400 km (od Witebska do Rżewa i Staricy, przez Toropiec i Starą Russę nad jeziorem Ilmeń pod Psków), po drodze tocząc walki m.in. pod Szełowią i Toropcem. W czasie tego rajdu wojska Radziwiłła zagroziły też Staricy, gdzie rezydował sam car. Wydarzenie to opisał Jan Kochanowski w dedykowanym mu poemacie Jezda do Moskwy, ale najważniejszym opisem tego wydarzenia jest dzieło Andrzeja Rymszy (Dziesięćroczna powieść wojennych spraw... zwana też Deketeros Akroama), gdzie autor dokładnie opisał dokonania hetmana. Jego przybycie pod Psków 22 października wraz ze swym oddziałem wywołało powszechny entuzjazm. Właśnie wtedy zyskał przydomek "Piorun". Po pomyślnym zakończeniu wojen z Rosją w 1584 roku otrzymał tytuł wojewody wileńskiego i został podkanclerzym wielkiego księstwa i w 1589 hetmanem wielkim litewskim. Po śmierci ojca stał się głównym obrońcą dysydentów i innowierców. Podczas zamieszania związanego z podwójną elekcją w roku 1587 z początku stał po stronie Maksymiliana Habsburga, lecz po zwycięstwach Zygmunta Wazy w wojnie (Bitwa pod Byczyną w 1588) przeszedł na stronę Szweda. W 1589 roku był sygnatariuszem ratyfikacji traktatu bytomsko-będzińskiego na sejmie pacyfikacyjnym. Był opiekunem różnowierców litewskich, po śmierci Batorego zapewnił im swobodę wyznania, starał się przeszkodzić unii brzeskiej i zjednoczyć dyzunitów z dysydentami. Razem z Janem Karolem Chodkiewiczem walczył przeciw Szwecji w wojnie polsko-szwedzkiej 1600-1611, a w 1601 pobił 23 czerwca armię szwedzką pod Kokenhausen gdzie wraz z 3-4 tysiącami wojsk polskich pokonał 5 tysięcy żołnierzy Carla Carlssona Gyllenhielma (nieślubnego syna Karola Sudermańskiego – króla Szwecji). Było to jedno z pierwszych polskich zwycięstw tej wojny przeciw Szwedom, którzy zajęli prawie całe Inflanty poza Rygą. Po nadejściu na Inflanty Jana Zamoyskiego wraz z dwunastotysięczną armią koronną przekazał mu swe wojska i udał się na Litwę. Pochowany w kościele ewangelicko-reformowanym w Kiejdanach, gdzie zachowała się jego metalowa trumna. Grób Krzysztofa Radziwiłła zwanego Piorun w kościele ewangelicko-augsburskim w Kiejdanach