Pałac w Kamieńcu Ząbkowickim

Pałac w Kamieńcu Ząbkowickim – monumentalny pałac neogotycki z XIX wieku znajdujący się we wsi Kamieniec Ząbkowicki w województwie dolnośląskim. Bryła pałacu jest zbudowana na planie prostokąta 75,3 na 48,3 m.    Cztery wieże narożne mają 33,6 m wysokości. Kubatura pałacu wynosi 90 tys. m³, natomiast powierzchnia użytkowa to blisko 20 tys. m². Dziedzińce wewnętrzne mają wymiary 19,5 na 18,2 m i przedziela je arkadowy krużganek, łączący ścianę północno-wschodnią i południowo-zachodnią.     Pałac otoczony jest murem, w którego narożnikach znajdują się cztery pary okrągłych baszt. Od strony północno-zachodniej umieszczono w ciągu murów wozownie, a od strony południowo-wschodniej - stajnie.       Historia W 1096 Brzetysław II zbudował tu gród, który po zdobyciu przez Bolesława Krzywoustego został opuszczony. Gród ów był położony w pobliżu wzniesionego w początkach XIV wieku kościoła klasztornego, w pobliżu przepływającej tamtędy Nysy Kłodzkiej. Według kroniki klasztoru cystersów z 1592 w Kamieńcu znajdowano w czasie budowy kościoła fragmenty murów.

Projekt K.F. Schinkla, wstępnie zaakceptowany przez Mariannę do realizacji

W 1838 właścicielką dóbr kamienieckich stała się królewna niderlandzka Marianna Orańska, która w tym samym roku zleciła wykonanie projektu przyszłej rezydencji Karlowi Friedrichowi Schinklowi, ówcześnie jednemu z najwybitniejszych architektów. 15 października na wzgórzu (zwanym Grodowym Wzgórzem) położono kamień węgielny. Prace budowlane, ze względu na stan zdrowia Schinkla, nadzorował młody architekt, Ferdinand Martius. W 1848 prace przerwano z powodu rozwodu księżnej z Albrechtem Hohenzollernem, księciem pruskim. Wznowiono je dopiero w 1853. Założenia tarasowo-ogrodowe zaprojektowane zostały w 1858 przez Petera Josepha Lenné, generalnego dyrektora Ogrodów Pruskich. Rok później rozpoczęto budowę tarasów wiodących do pałacu. 8 maja 1872 uznaje się za datę zakończenia prac przy budowie pałacu i wokół niego. Tego dnia po północno-wschodniej stronie pałacu nastąpiło odsłonięcie pomnika Nike, ustawionego na jedenastometrowej kolumnie. W 1873, z okazji ślubu syna Albrechta, Marianna przekazała mu zarząd nad całością dóbr śląsko-kłodzkich, w tym również nad pałacem.

 

Podczas II wojny światowej Niemcy urządzili tutaj magazyn przejściowy dla zwożonych z całego Śląska dzieł sztuki. Np. zbiory i archiwalia z Wrocławia rozlokowano w pałacu, w ujeżdżalni, oraz w pobliskim kościele i zabudowaniach parafialnych. Po 1945 wyposażenie pałacu zostało wywiezione bądź zdewastowane, w lutym 1946 cały kompleks spłonął, prawdopodobnie podpalony przez żołnierzy radzieckich. Część marmurów z pałacu użyto przy budowie Sali Kongresowej w warszawskim Pałacu Kultury i Nauki.

W 1984 pałac został wydzierżawiony prywatnemu przedsiębiorcy, Włodzimierzowi Sobiechowi. Obiekt był rekonstruowany od końca lat 80. aż do śmierci p. Sobiecha w sierpniu 2010. W sierpniu 2012 roku po zakończeniu postępowania po zmarłym dzierżawcy pałac i przyległe grunty stały się ponownie własnością gminy, która rozpoczęła remont obiektu. Od 1 maja 2013 roku pałac został ponownie udostępniony dla zwiedzających.