30 marca 1853 roku w oknie wystawowym lwowskiej apteki Pod Złotą Gwiazdą zapłonęła pierwsza lampa naftowa, skonstruowana przez Ignacego Łukasiewicza.
Ten płyn to przyszłe bogactwo kraju, to dobrobyt i pomyślność dla
jego mieszkańców, to nowe źródło zarobków dla biednego ludu i nowa gałąź
przemysłu, która obfite zrodzi owoce.
Ignacy Łukasiewicz, 1854 rok.
Lampę naftową skonstruował polski chemik, farmaceuta i przedsiębiorca Ignacego Łukasiewicza w 1853 roku we Lwowie. Była efektem prac nad destylacją ropy naftowej. Odkrycie to miało bezpośredni wpływ na rozwój przemysłu naftowego.
Wynalezienie lampy naftowej wiąże się z próbami, szczególnie intensywnymi w I połowie XIX wieku, otrzymania paliwa wydajniejszego i tańszego niż dotychczas stosowane różne gatunki olejów i ich mieszanin.
W Polsce takie badania prowadził Ignacy Łukasiewicz. Stosując frakcjonowaną destylację uzyskał w temperaturze do 250°C preparat pozbawiony lekkich frakcji, oddzielił go w aparaturze od ciężkich węglowodorów, potem rafinował stężonym roztworem kwasu siarkowego i otrzymał na przełomie 1852-53 naftę.
Wyeliminowanie najlżejszych frakcji uczyniło preparat bezpiecznym przez
obniżenie temperatury samozapłonu. Nafta pozbawiona ciężkich składników
nie kopciła.
|
Tablica pamiątkowa w Gorlicach |
Lampa naftowa była bardziej wydajna od zwykłych świec, a tańsza w eksploatacji od olejów i oświetlenia gazowego.
W marcu 1853 roku pierwsza lampa naftowa zabłysła we Lwowie, a dnia 31
lipca jako pierwszy na świecie oświetlony w ten sposób został lwowski
szpital powszechny. Do powszechnego użytku weszła w latach 1860-1865.
Wynalazek lampy i otrzymanie nafty przyczyniły się bezpośrednio do powstania przemysłu naftowego, najpierw jako drobnych spółek,
a potem wielkich kompanii. Lampę naftową Łukasiewicz skonstruował, by w
praktyce ocenić efektywność nafty. Najpierw próbował wykorzystać
istniejące modele lamp olejowych, ale przez brak dostosowania konstrukcji do paliwa, ich zbiorniki były rozsadzane.
Łukasiewicz skonstruował prototyp lampy razem z blacharzem Adamem Bratkowskim.
Lampa ta była masywna i składała się z cylindrycznego blaszanego
zbiornika na naftę, który służył jako zabezpieczenie przed ewentualnym
wybuchem paliwa jakie miały miejsce w lampach olejowych. Na zbiornik
założona była metalowa rura z okienkiem z miki i otworami zapewniającym przepływ powietrza. Zanurzony w zbiorniku knot
otworem wyprowadzony był ponad zbiornik do metalowej rury. Wystający z
rury knot zapewniał siłami kapilarnymi dopływ nafty i powstawanie
oparów, które się paliły.
|
Wnętrze apteki Mikolascha we Lwowie, w której pracował Ignacy Łukasiewicz |
Pierwsze próby nie dawały w pełni zadowalających efektów. Siła światła wytwarzanego przez nową lampę nie przekraczała 10-15 świec. Kolejne, już ulepszone lampy po raz pierwszy zostały zastosowane do oświetlenia szpitala we Lwowie i 31 lipca 1853 roku przeprowadzono pierwszą operację
nocną z ich wykorzystaniem. Później lampy powszechnie używane przejęły
zewnętrzną budowę od lamp olejowych z I połowy XIX wieku. Nad ich
udoskonalaniem pracowało wielu uczonych, m.in. Rudolf Ditmar, Schuster i
Bär. W wielu krajach lampy naftowe stanowiły w II połowie XIX wieku
najpopularniejszy i tani sposób oświetlenia wnętrz mieszkalnych. Zaczęła
je wypierać żarówka elektryczna.
|
Pierwsza uliczna lampa naftowa w Gorlicach |
|
Tablica pamiątkowa |
|
Łukasiewicz i jego lampa naftowa |
|
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz