San Marino

San Marino, Republika San Marino (wł. Repubblica di San Marino) – państwo śródlądowe w Europie Południowej stanowiące enklawę na obszarze Włoch. Stolica kraju to San Marino.   San Marino to jedno z najmniejszych państw Europy, mniejsze są tylko Watykan i Monako. San Marino stanowi enklawę na terytorium Włoch, granicząc na odcinku 39 km z włoskimi regionami Emilia-Romania i Marche.  Położone jest w górzystym terenie wchodzącym w skład pasma Apeninów. Najwyższy szczyt Monte Titano osiąga wysokość 749 m n.p.m. Klimat San Marino jest śródziemnomorski z ciepłym latem i łagodną zimą. Przez San Marino płyną dwie rzeki: San Marino i Marano. Rzeka San Marino jest dopływem rzeki Marecchia, a rzeka Marano ma ujście do morza Adriatyckiego. Atrakcje turystyczne W mieście San Marino zachowały się średniowieczne domy, place i fortyfikacje. Gród otaczały mury obronne z licznymi bramami i basztami. Powyżej grodu na trzech wierzchołkach góry Titano zbudowano obronne zamki połączone murami. Największa z nich jest twierdza La Rocca o Guaita.    Została zbudowana już w XI w. Swój obecny kształt uzyskała po przebudowach z XV w. Nad twierdzą góruje wieża o planie wydłużonego pięcioboku, która została zbudowana bezpośrednio na skale (bez fundamentów). Oprócz zachowanej w dobrym stanie wieży i murów obronnych, tuż przy bramie wejściowej znajduje się niewielka kapliczka. Z wieży widoczne są pięcioboczne wieże dwóch pozostałych fortyfikacji, które zbudowano w XIII w.: La Cesta o Fratta oraz Montale. W środkowej – La Cesta o Fratta – mieści się Muzeum Starej Broni. Katedra poświęcona pamięci św. Marino została zaprojektowana przez Antonio Serra, bolońskiego architekta w 1826. Stanęła w 1855 w miejscu jednego z pierwszych kościołów zbudowanych w okresie przedromańskim. Jest to trójnawowa bazylika w stylu klasycystycznym z fasadą ozdobioną kolumnami w porządku korynckim. We wnętrzu katedry, po lewej stronie, w niszy w pobliżu prezbiterium stoi podwójny fotel kapitanów – regentów. Po prawej stronie w srebrnej urnie znajdują się prochy św. Marino.   Stojąc na placu przed katedrą, w głębi po jej prawej stronie widać masywną sylwetkę romańskiej dzwonnicy pochodzącej z 600 r. Obok niej znajduje się niewielki, XVI-wieczny kościół pw. św. Piotra, przebudowany ok. 1826 r. W apsydzie kościoła znajdują się dwa wgłębienia. Zgodnie z tradycyjnym przekazem jest to miejsce, w którym sypiali św. Marino i św. Leo. Przy Piazza della Libertà mieści się ratusz Palazzo Pubblico, siedziba rządu republiki. Ratusz został zbudowany w stylu gotyckim pod koniec XIV w. w miejscu wcześniejszego Domus Comunis Magna (Wielki Dom Rajców). W latach późniejszych był wielokrotnie przebudowywany i naprawiany. Pod koniec XIX w. został odtworzony najprawdopodobniej zgodnie ze swoim pierwotnym wyglądem według projektu rzymskiego architekta Francesco Azzurri. Wejście do budynku umieszczone jest w podcieniach zamkniętych trójprzęsłową arkadą Wewnątrz znajduje się 60-osobowa Wielka Sala Rad, Sala Zgromadzeń i Sala Głosowań. Ratusz Fasada ratusza ozdobiona jest herbami dziewięciu Zamków wchodzących w skład republiki. Nad środkowym łukiem arkady znajduje się kartusz z herbem republiki. Na wysokości półpiętra, w prawym narożniku budynku, umieszczona jest brązowa statuetka przedstawiająca św. Marino. Nad ratuszem góruje z lewej strony wieża zegarowa. Nad tarczą zegara umieszczono mozaikę przedstawiającą postacie: św. Marino, św. Leo i św. Agaty. Wieża i korpus ratusza zwieńczone są blankami. Pod powierzchnią placu znajduje się średniowieczny kompleks cystern gromadzących wodę deszczową dla potrzeb miasta. Pomnik na placu to Statua Wolności.   San Marino zawsze było znane ze swoich kuszników. Co roku odbywa się w mieście festiwal Dni Średniowiecza „Medieval Days”, podczas którego rozgrywany jest turniej kuszniczy. Obchodom towarzyszy wiele imprez m.in. festiwal muzyki średniowiecznej, liczne parady, w których uczestnicy przebrani w historyczne stroje niosą sztandary. Towarzyszą im pokazy akrobatów i kuglarzy. Strzelnica kuszników Historia San Marino uważa się za najstarszą republikę świata, utworzoną w 301 roku przez chrześcijańskiego budowniczego, kamieniarza (inni podają, iż był kowalem) zwanego świętym Marinusem. Gdy uciekał przed prześladowcą chrześcijan – cesarzem rzymskim Dioklecjanem, ukrył się na szczycie Monte Titano (najwyższe z siedmiu wzgórz San Marino) i tam założył małą wspólnotę chrześcijańską. Właścicielka ziemi, pani Rimini zapisała ją w testamencie wspólnocie chrześcijańskiej. Jest pewnym, że okolice były zamieszkane od czasów prehistorycznych, chociaż ślady bytności na Monte Titano sięgają jedynie średniowiecza. Na pamiątkę kamieniarza, ziemię nazwano „Ziemią San Marino”, by w końcu zmienić ją na nazwę, którą ma do dziś: „Republika San Marino”. Monte Titano Średniowiecze W wieku lombardzkim San Marino było lennem książąt Spoleto, ale wolna wspólnota sięga aż do X w. Pierwotna struktura rządu była złożona z samorządowego zgromadzenia zwanego Arengo, które składało się z głowy każdej rodziny. W 1243 po raz pierwszy mianowano dwóch Kapitanów Regentów (Capitani Reggenti) sprawujących władzę. Do dzisiaj, co 6 miesięcy, zmieniają się osoby sprawujące regencję. Pierwsze prawo na kształt konstytucji republiki powstało w roku 1263. Stolica Apostolska potwierdziła niezależność San Marino w 1291. XIV-XV wiek Obszar San Marino składał się jedynie z Monte Titano do 1463, kiedy to republika przystąpiła do sojuszu przeciwko Sigismondo Pandolfo Malatesta, panu Rimini, którego później pokonano. W rezultacie tych wydarzeń papież Pius II nadał San Marino miasta: Fiorentino, Montegiardino, i Serravalle. Trochę później, w tym samym roku, miasto Faetano przyłączyło się do republiki z własnej woli. Od tego czasu obszar San Marino pozostał niezmieniony. Panorama Faetano XVI-XVII wiek W 1503 Cesare Borgia, znany jako Valentino, okupował republikę do swojej śmierci, która nastąpiła kilka miesięcy później. 8 października 1600 San Marino przyjęło pisaną konstytucję. XVIII wiek W roku 1739 minister hiszpański kardynał Giulio Alberoni użył wojska, aby okupować kraj. Obywatele odmówili płacenia podatków, potajemnie wysłano również listy do papieża Klemensa XII dochodzące sprawiedliwości. Odpowiedzią było uznanie przez papieża praw San Marino, które przywróciły mu niepodległość. W 1797 Napoleon chciał powiększyć obszar Republiki San Marino, ale mieszkańcy nie zgodzili się na powiększenie terytorium. XIX wiek Małe państwo zostało uznane przez Francję (Napoleona) w 1797, a przez inne państwa europejskie w 1815 na kongresie wiedeńskim. San Marino znane jest także ze swojej gościnności. Nigdy nie odmówiło prawa do azylu i pomocy osobom prześladowanym. Z tej tradycji skorzystał np. Giuseppe Garibaldi w 1849. XX wiek Ostatnia okupacja miała miejsce podczas II wojny światowej w 1944. San Marino oficjalnie było neutralne podczas II wojny światowej, jednak gdy siły niemieckie wykorzystały państwo do przejścia wojsk, siły aliantów podążyły za nimi. Wojska alianckie okupowały San Marino tylko tak długo, jak to było konieczne militarnie i trwało to tylko kilka tygodni. Wielu mieszkańców republiki zasiliło szereg włoskiej partyzantki antyfaszystowskiej. W wyniku działań wojennych we Włoszech, miasto stało się ofiarą brytyjskich bombardowań które to przyniosły szkody oceniane na trzy miliardy lirów a także setkę ofiar. W kraju powszechny był głód a także choroby w tym gruźlica i gorączka tyfoidalna. Po zakończeniu II wojny władzę w wyniku wyborów parlamentarnych objęła sanmarińska lewica na czele z socjalistami i komunistami. Koalicji udało się utworzyć system opieki socjalnej, zlikwidować epidemie chorób, uczynić San Marino krajem z najgęściejszą na całym globie siecią dróg i założyć dwadzieścia kilometrów kanalizacji. Lewicowy rząd na początku lat 50. wdał się w utarczki graniczne z rządzonymi przez centroprawicę Włochami które chciały w ten sposób zmniejszyć potencjał gospodarczy kraju płynące z turystyki. Gdy 30 września roku 1957 na stronę opozycji antyrządowej przeszło pięciu deputowanych partii socjalistycznej co doprowadziło do zrównania W Wielkiej Radzie, sił opozycji i rządu do 30 na 30, w miejscowości Rovreta przy samej granicy z Włochami, chadecy powołali rząd rewolucyjny który zyskał uznanie konsula Stanów Zjednoczonych. Mimo braku poparcia międzynarodowego dla nowego rządu do San Marino wkroczyły wojska włoskie składające się z oddziałów regularnej armii i żandarmerii. Legalny rząd postawił w odpowiedzi w stan gotowości korpus żandarmerii i sformował uzbrojoną w dubeltówki, milicję ludową. Na skutek głodu który nastąpił w wyniku blokady kraju rząd San Marino ustąpił. Na skutek interwencji włoskiego wojska w kraju z administracji zwolniono wszystkich zwolenników rządów, a 29 deputowanych rządu utraciło mandaty, kilku z nich trafiło do więzienia. 27 działaczy (w tym kapitanowie regenci) trafiło pod sąd z zarzutami zdrady stanu. Pucz doprowadził do kryzysu gospodarczego, a tymczasowy rząd chadecki zakazał manifestacji i zebrań politycznych. Aby uniemożliwić lewicy wygranie w wyborach, rząd zreformował prawo wyborcze, w rezultacie wybory w 1959 roku wygrali chadecy. Współczesne San Marino Dziś San Marino utrzymuje dyplomatyczne i konsularne stosunki z wieloma państwami europejskimi i amerykańskimi, bije własne monety, wydaje swoje znaczki pocztowe i przyznaje odznaczenia. Władza ustawodawcza sprawowana jest przez Radę Generalną składającą się z 60 członków, a wykonywana jest przez Kongres podzielony na ministerstwa odnawiany przez każdą nową władzę ustawodawczą. Capitani Reggenti mają mandaty reprezentantów i są wybierani dwa razy w roku w kwietniu i w październiku. San Marino jest jedynym, pozostałym do dziś, włoskim miastem-państwem. Jest pozostałością z czasów, gdy Europa – zwłaszcza Niemcy i Włochy – były politycznie złożone z małych części, rozciągających się często nie dalej niż na odległość armatniego strzału z murów miasta. Oprócz Watykanu, którego historia miała całkiem inny przebieg, jest to jedyne państwo w Europie otoczone całkowicie przez jedno obce państwo. Różne pakty o przyjaźni były podpisywane z Włochami od zjednoczenia tych ostatnich, ale San Marino zaznacza swą niezależność. Wstępując do Rady Europy jako pełnoprawny członek w 1988, San Marino przewodniczyło organizacji w pierwszej połowie roku 1990. San Marino zostało członkiem Organizacji Narodów Zjednoczonych w 1992.