Krzysztof Chamiec

Krzysztof Chamiec, właściwie Krzysztof Jaxa-Chamiec (ur. 2 lutego 1930 w Andrudze, zm. 11 października 2001 w Warszawie) – polski aktor, teatralny, filmowy i telewizyjny. Życiorys Urodził się 2 lutego 1930 we wsi Andruga (ukr. Андруга) w gminie Włodzimierzec, powiat Sarny, Województwo wołyńskie, na Wołyniu. Obecnie Rejon krzemieniecki Obwodu tarnopolskiego. Syn ziemianina i hodowcy rolnego Bronisława Jaxy-Chamca i Jadwigi Chamiec z domu Mierzejewskiej, pisarki. W latach 1945–1948 mieszkał w Bystrzycy Kłodzkiej, gdzie jego matka była nauczycielką języka polskiego i francuskiego. Po II wojnie światowej był dwukrotnie aresztowany za przynależność jego rodziny do AK, najpierw przez Rosjan, a następnie przez UB. Ukończył studia ekonomiczne na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. 1 marca 1949 zadebiutował w lubelskim Teatrze Muzycznym, gdzie grał do 1951. Później przeniósł się do Szczecina, gdzie występował w Teatrze Polskim (1951–1952). W latach 1952–1953 grał w Teatrze im. Aleksandra Fredry w Gnieźnie, a w latach 1954–1955 w Teatrze im. Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu. W 1954 zdał aktorski egzamin eksternistyczny w PWST w Krakowie. W latach 1955–1957 ponownie aktor Teatrów Dramatycznych w Szczecinie. Występował na deskach Starego Teatru (1957–1959) i Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie (1959-62), a następnie w Teatrze im. Stefana Jaracza w Łodzi (1962–1967). Od 1967 związany z teatrami warszawskimi: Klasycznym (1967–1968), Ateneum (1968–1971), Narodowym (1971–1974 i 1981–1990), Polskim (1974–1981), Na Woli (1990–1991) oraz z Centrum Sztuki im. Stanisława Ignacego Witkiewicza (1991–1992). Występował w Teatrze Telewizji i Teatrze Sensacji "Kobra" oraz w Teatrze Polskiego Radia. O swoim zawodzie mówił: „ Teatr jest dla aktora nie wysychającym źródłem emocji. Nawet jeśli chwilowo mam go dosyć, po pewnym czasie powraca jeszcze silniejsza fascynacja. Liczyłem, że w końcu się od niej uwolnię, ale nic z tego!. Udaje mi się to tylko do momentu, póki nie wejdę do teatru ” — Alina Budzińska, Rodzynki, migdały, Katowice: KAW, Katowice, 1986 Na ekranie filmowym zadebiutował w 1961 rolą hrabiego Alfreda Łaskiego w Komediantach Mari Kaniewskiej. Wystąpił w kilkudziesięciu filmach polskich i zagranicznych. Jego emploi (męski, wyniosły, pewny siebie) predestynowało go do grania ról mundurowych, zwłaszcza oficerów, ludzi wykształconych, dyplomatów, arystokratów, cudzoziemców; często odtwarzał postaci historyczne. Członek SPATiF-ZASP, w latach 1957–1982 członek Zarządu Oddziału Warszawskiego tego stowarzyszenia. W latach stanu wojennego aktor działał jako organizator „nowego” ZASP-u, „związku cechowego” (jak to sam określa), powołanego wówczas wraz z innymi, podobnymi „cechami” – a warto przypomnieć, że inspirację do sprowadzenia związków twórczych do funkcji cechów, czyli stowarzyszeń rzemieślniczych, zawdzięczał reżim stanu wojennego koncepcjom niemieckim z lat 30., kiedy analogicznym sposobem rozprawiano się z niewygodnymi organizacjami intelektualistów i artystów. W tychże latach 80., otrzymał Chamiec szereg wysokich odznaczeń (Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1984), srebrny medal „Za Zasługi dla Obronności Kraju” (1985), Złoty Ekran (1983), Nagroda Ministra Kultury i Sztuki I stopnia (1985), nagroda na Opolskich Konfrontacjach Teatralnych (1986), Nagroda Prezydenta Warszawy (1986)). Reakcję środowiska na „zasługi” jednego ze swych przedstawicieli, opisuje sam Chamiec w wywiadzie zamieszczonym w książce Komedianci. Rzecz o bojkocie – wywiad dominuje rozgoryczenie aktora, spowodowane ostracyzmem społeczności teatralnej – dawni przyjaciele na jego widok przechodzili na drugą stronę ulicy, albo mijali go, udając, że nie widzą. Zmarł na raka płuc, a został pochowany w grobowcu rodzinnym na cmentarzu w Krężnicy Jarej k. Lublina. Był mężem Aleksandry Grzędzianki-Chamiec, Joanny Jędryki, Joanny Sobieskiej, a później Laury Łącz.   Filmografia (wybór) Komedianty (1961) – hrabia Alfred Łaski Barwy walki (1964) – podporucznik "Kruk", zastępca "Kołacza" Panienka z okienka (1964) – Cornelius, bratanek Szulca, agent Danii Pierwszy dzień wolności (1964) – Hieronim Kapitan Sowa na tropie (serial telewizyjny) (1965) – "Orlando" (odc. 2. Uprzejmy morderca) Podziemny front (1965) – komendant Pawiaka (odc. 5) Walkower (1965) – dyrektor kombinatu Stawka większa niż życie (serial telewizyjny) (1967–1968) – Sturmbannführer Lothar (odc. 1. Wiem kim jesteś i odc. 5. Ostatnia szansa) Kierunek Berlin (1968) – porucznik Kaczmarek Czterej pancerni i pies (serial telewizyjny) (1969) – Hauptmann Krummel, dowódca oddziału niemieckiego (odc. 11. Wojenny siew) Ostatnie dni (1969) – porucznik Kaczmarek Martwa fala (1970) – chief Wielka miłość Balzaka (serial telewizyjny) (1973) – książę von Szwarcenberg (odc. 4. Komedia ludzka) To ja zabiłem (1974) – prokurator Sadzewicz, oskarżyciel Morawskiego Zwycięstwo (1974) – porucznik Kaczmarek Kazimierz Wielki (1975) – król Kazimierz III Wielki Trzecia granica (serial telewizyjny) (1975) – Obersturmführer Lemke (odc. 4. W matni i odc. 7. Mylne szlaki) Lalka (serial telewizyjny) (1977) – hrabia "Anglik", sekundant barona Krzeszowskiego (odc. 3. Wielkopańskie zabawy i odc. 9. Dusza w letargu) Życie na gorąco (serial telewizyjny) (1978) – Adolfo Tomassini, w rzeczywistości gestapowiec Tommer (odc. 4. Malavita) Strachy (serial telewizyjny) (1979) – Zygmunt Modecki Krach Operacji Terror (1980) – Feliks Dzierżyński Polonia Restituta (1980) – Ignacy Jan Paderewski Urodziny młodego warszawiaka (1980) – pułkownik Zamach stanu (1980) – generał Gustaw Orlicz-Dreszer Gwiezdny pył (1982) – Stary Kamienne tablice (1983) – poeta Jan Tokarski, radca w ambasadzie Polski w Indiach Kim jest ten człowiek (1984) – major Jan Stanisław, agent niemiecki "Wotan" Tumor Witkacego (1985) – Andrzej Sitkowski grający rolę profesora Alfreda Greena Ballada o Januszku (serial telewizyjny) (1987) – adwokat Żurka Romeo i Julia z Saskiej Kępy (1988) – Leopold Rzeczpospolitej dni pierwsze (1988) – Ignacy Jan Paderewski Szwedzi w Warszawie (1991) – Stefan Czarniecki Przypadek Pekosińskiego (1993) – generał Bagno Na dobre i na złe (serial telewizyjny) (2000) – Jan Burski, ojciec Jakuba (odc. 49. Ślub, odc. 50. Tragiczne porachunki i odc. 51. Na ratunek) Polski dubbing Mulan (1998) – cesarz Chin Książę Egiptu (1998) – Seti Asterix i Obelix kontra Cezar (1999) – Cezar Odznaczenia i nagrody Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1984) Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1999) Złoty Krzyż Zasługi (1976) Srebrny Medal "Za Zasługi dla Obronności Kraju" Brązowy Medal "Za Zasługi dla Obronności Kraju" Zasłużony dla Kultury Narodowej (1989) Odznaka Honorowa miasta Łodzi (1965) Nagroda na III Kaliskich Spotkaniach Teatralnych w Kaliszu za rolę Vala Xaviera w Orfeuszu w wężowej skórze w Teatrze im. Stefana Jaracza w Łodzi (1963) Nagroda Komitetu do Spraw Radia i Telewizji za twórczość radiową i telewizyjną (1974) II Nagroda na XXI Kaliskich Spotkaniach Teatralnych w Kaliszu w konkursie spektakli Teatru Telewizji za rolę gospodarza w Weselu Stanisława Wyspiańskiego (1981) Złoty Ekran za rolę w filmie telewizyjnym Gwiezdny pył w reż. Andrzeja Kondratiuka (1983) Nagroda Ministra Kultury i Sztuki I stopnia za wybitne kreacje aktorskie w teatrze, filmie i telewizji (1985) Nagroda na XII Opolskich Konfrontacjach Teatralnych w Opolu za rolę Władysława IV w spektaklu Geniusz sierocy Marii Dąbrowskiej (1986) Nagroda Prezydenta m.st. Warszawy za wybitne realizacje dramatu polskiego na stołecznych scenach w sezonie 1985/1986 (1986)