Wrotycz pospolity (Tanacetum vulgare L.) – gatunek rośliny należący do rodziny astrowatych. Występuje w całej Europie i na obszarach Azji o umiarkowanym klimacie. Rozprzestrzenił się także gdzieniegdzie poza tym obszarem. W Polsce jest gatunkiem pospolitym.
Roślina łatwa w uprawie, w Polsce całkowicie mrozoodporna (strefy mrozoodporności 4-10).
Jest ekspansywna i rozrasta się nieograniczenie, z tego też względu
należy w ogrodzie kontrolować jej rozwój. Nie ma specjalnych wymagań,
ale preferuje słoneczne stanowiska i przepuszczalne, suche gleby. Najłatwiej rozmnażać ją przez podział bardzo wczesną wiosną, można też przez wysiew nasion wczesną wiosną.
Bylina, hemikryptofit. Występuje pospolicie przy drogach, na miedzach. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Ass. Artemisio-Tanacetetum. Kwitnie od czerwca do sierpnia. Cała roślina jest toksyczna. W wyniku przekrwienia narządów może spowodować poronienie. Ziele rośliny jest trujące dla bydła.
Zastosowanie
- Roślina lecznicza.
- Surowiec zielarski: Kwiat wrotyczu (Flos Athannasiae, Flos Cinnae), olejek wrotyczowy (Oleum Tanateci). Kwiaty wrotyczu zawierają od 1 do 1,5% olejku, którego głównymi składnikami są tujon, izotujon, kamfora, borneol oraz gorzki lakton – tanacetyna i flawonidy: akacetyna i luteolina.
- Działanie: Roślina była stosowana dawniej do spędzania płodu, leczenia histerii, do pobudzania menstruacji oraz przy stłuczeniach, zwichnięciach, reumatyzmie i chorobach skóry. Używano jej też do zwalczania robaków obłych w układzie pokarmowym. Była w tym skuteczna, jednak w koniecznych do tego celu ilościach miała już działanie trujące dla człowieka. Obecnie jest stosowana jako domieszka do leków zewnętrznego stosowania we wszawicy głowowej i łonowej (alkoholowy wyciąg o nazwie Artemisol).
- Sztuka kulinarna: choć jest trujący, w średniowieczu wrotycz był stosowany jako przyprawa. Np. jego młodych pączków używano zamiast kaparów, a koszyczki kwiatowe zapiekano w cieście. Obecnie już nie jest używany w kuchni.
- Zapach wrotyczu, przypominający zapach kamfory, skutecznie odstrasza owady. Z tego też względu jest używany jako repelent do odstraszania much, mrówek i moli, również komarów i kleszczy.
- Odwar z ziela nadaje się do ekologicznego zwalczania stonki ziemniaczanej i mszyc.
- Roślina ozdobna uprawiana w ogrodach na rabatach. Szczególnie nadaje się na suche bukiety. Oprócz typowej formy uprawiane są odmiany ozdobne, np. 'De Candolle' o podwójnie pierzastodzielnych liściach.
Obecność w kulturze
- W Bretanii
napój z wrotycza pospolitego pito dawniej w Poniedziałek Wielkanocny.
Uważano, że niezachowanie tego zwyczaju powodowało, iż cały rok był
pełen demonów, czarów i chorób.
- Często jego zasuszone ziele noszono w modlitewniku do kościoła (podobno zapobiegał zaśnięciu podczas nudnego kazania).
|
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz