wawjol74: Toledo

Toledo – miasto w środkowej Hiszpanii (ok. 70 km na południe od Madrytu), ok. 83 tys. mieszk. (2011) i pow. 232,1 km². Leży na wzgórzu w zakolu rzeki Tag. Stolica wspólnoty autonomicznej Kastylia-La Mancha i prowincji Toledo. Ośrodek przemysłu lekkiego, spożywczego i rzemiosła artystycznego. Znany ośrodek turystyczny, kultu religijnego – siedziba prymasów Hiszpanii. Jeden z najcenniejszych klejnotów hiszpańskiej architektury. Wielu znanych ludzi i artystów urodziło się lub mieszkało w Toledo, m.in. Al-Zarqali, Garcilaso de la Vega, Eleanor z Toledo, Alfons X Mądry i El Greco.

Plac w Toledo.

Zabytki

Katedra Najświętszej Marii Panny, po katedrze w Burgos, najbardziej znacząca budowla gotycka w Hiszpanii. Budowana w latach 1227-1493 na miejscu pierwszej katedry, zamienionej w czasach władzy Maurów na meczet. Na fasadach widać wpływy francuskiego gotyku. Wieża południowa nieukończona, jedynie zamknięta barokową kopułą.; wieża północna o wys. 90 m.

Przed wejściem do katedry krużganek z XIV w., przebudowany w

XV–XVI i XVIII w. We wnętrzu, 5-nawowym, o dług. 112 m i szer. 56 m o wystroju barokowym – 22 kaplice, m.in.:

- Capilla de San Juan, mieszcząca przebogaty skarbiec a w nim słynną monstrancję o wys. ok. 3,0 m, najważniejszy element procesji w Boże Ciało;
- Capilla Mayor, ze wspaniałymi bogato rzeźbionymi ścianami ołtarza, po obu stronach którego znajdują się grobowce królów , książąt i biskupów;
- Capilla Mozarabe, w której odprawiana jest msza według liturgii mozarabskiej (według obrządku Wizygotów, żyjących pod panowaniem Maurów);
- Capilla Santiago, z mistrzowsko rzeźbionym grobowcem A. de la Luna i jego żony;
Chór, z należącymi do najpiękniejszych na świecie stallami w stylu gotyckim i renesansowym;
Zakrystia, z obrazami El Greco i Goi;

Alkazar, twierdza z XI wieku wzniesiona w najwyższym punkcie miasta, po ciągłych uszkodzeniach odbudowywany. W trakcie oblężenia w 1936 r. całkowicie zniszczony. Odbudowany zgodnie z planami z czasów Karola V. Wewnątrz muzeum z pamiątkami po wojnie domowej;

Castillo de San Servando, średniowieczny zamek nad brzegiem Tagu;
Kościoły:
- San Tome z XIV w., dawny meczet w stylu mudejar, znany z obrazu El Greco Pogrzeb hrabiego Orgaza;
- San Juan de los Reyes z XV/XVI w., zbudowany w stylu izabelińskim początkowo miał zostać miejscem pochówku Królów Katolickich, zamiar zmieniono po zdobyciu Grenady;
- San Roman z XII w., obecnie muzeum ze zbiorami z czasów Wizygotów;
- Santo Cristo de la Luz z X/ XII w. przebudowany z meczetu, w stylu mudejar;
- Santiago del Arrabal z XII w., w stylu mudejar;
- klasztor del Cristo de la Vega z XI w w stylu mudejar;
- Santa Maria la Blanca z XII w., przekształcona z synagogi na kościół w XV w., z pięknymi wnętrzami w stylu mudejar; podobno najstarszy istniejący budynek synagogi w Europie;
- Synagoga El Transito z 1356, mieści muzeum Żydów sefardyjskich;
- meczet Tornerías Mosque z XI w;
Pałace, m.in. Palacio de Fuensalida z XV w.; pałac arcybiskupi z XVI/XVII w.; Galiana Palace z XIII w w stylu mudejar;
Ratusz z XVII w.;

'Hospital de Tavera – Museum Duque de Lerma z XVI w. w stylu renesansowym;
Ruiny budowli rzymskich i średniowiecznych, m.in. bramy: Puerta Vieja de Bisagra z XI w., Puerta Nuevade de Bisagra z XVI w., Puerta del Sol z XIV w., w stylu mudejar, Puerta del Cambron – muzułmańska i XVI w;
Mosty , m.in. Puente de Alcantara z IX w.;
Muzea:
- Museo-Hospital de Santa Cruz, w dawnym renesansowym szpitalu z XVI w. Druga pod względem ważności (po Prado w Madrycie) galeria malarstwa hiszpańskiego;
- Casa del Greco, rezydencja magnacka z XIV/XV w., dom El Greco; posiada obrazy mistrza oraz innych malarzy ze szkoły Murilla i Velazqueza;
- Muzeum Archeologiczne, ze znaleziskami z czasów rzymskich i wizygockich.

Puente de San Martín w Toledo.

Mury miejskie Toledo

Historia

Osada założona przez Iberów;
W 192 p.n.e. zdobyta przez Rzymian, nazwana Toletum, była centrum administracyjnym i handlowym prowincji Hispania Tarraconensis;
Od V w. pod władzą Wizygotów, od rządów Liuvigilda (Leovigilda) w VI w. stolica ich państwa i centrum religijne (nadal arcybiskup Toledo jest prymasem Hiszpanii);
400-702: 18 synodów biskupów w Toledo
711–1085, pod panowaniem Maurów; Toledo było wielkim ośrodkiem rzemiosła, szczególnie produkcji broni i jedwabiu. Pozostawało jednak w cieniu Kordowy i Sewilli. W czasach kalifatu kordobańskiego przeżywało swój "złoty wiek", odznaczający się koegzystencją muzułmanów, Żydów i chrześcijan;
1036–85, po rozpadzie kalifatu kordobańskiego stolica jednego z najbogatszych państw (taifa) muzułmańskiego Al-Andalus, obejmującego centralną część Półwyspu Iberyjskiego;
W 1085 zdobyte podczas rekonkwisty przez króla Alfonsa VI, zostało stolicą Kastylii;
W 1492 wygnanie Żydów;
1520–21, ośrodek powstania miast kastylijskich przeciwko próbie ograniczania wolności miast przez Karola V;
Od 1561, po przeniesieniu stolicy do Madrytu utrata znaczenia gospodarczego i politycznego;
W 1609 wypędzenie morysków;
VII–IX 1936 obrona Alkazaru przez zwolenników Francisco Franco przed siłami republikańskimi (w czasie wojny domowej 1936-39), później miasto opanowane przez frankistów.