Początki filmu polskiego
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości udało się scalić trzy różne
rynki filmowe należące do zaborców, a rozwój przemysłu filmowego nabrał
rozpędu. Mimo to polska kinematografia nie zdołała wówczas stworzyć
żadnych arcydzieł, co było związane z silnie patriotycznym charakterem i
melodramatyczną fabułą produkowanych filmów. Wynikało to z przesycenia
kultury narodowej dziedzictwem polskiego romantyzmu.
Irzykowski wytykał polskim dziełom kina niemego „protokolarność” i
„trywializm”. W latach 1919–1922, w związku z konfliktami zbrojnymi
Polski, dominowała produkcja filmów propagandowych. Po utrwaleniu
niepodległości Polski kino patriotyczne przeplatało się z kolei z
melodramatami i komediami. W okresie kina niemego sukcesy komercyjne
odnosiły takie nieme produkcje jak powstały w rocznicę bitwy
warszawskiej Cud nad Wisłą (1921) Ryszarda Bolesławskiego,
melodramaty Iwonka (1925) Emila Chaberskiego i Trędowata (1926) Edwarda Puchalskiego, film przygodowy Mogiła nieznanego żołnierza (1927) Ryszarda Ordyńskiego, oparty na konwencji „żywych obrazów” Pan Tadeusz (1928) tego samego reżysera i nawiązujący do poetyki niemieckiego ekspresjonizmu Mocny człowiek (1929) Henryka Szaro. Jeden z bardziej spektakularnych polskich filmów batalistycznych – wykorzystująca zdjęcia lotnicze Gwiaździsta eskadra (1929) Leonarda Buczkowskiego o wojnie polsko-bolszewickiej – uchodzi za zaginiony.
W latach 30. XX wieku rozpoczęła się dominacja nowo wprowadzonego
kina dźwiękowego. Pierwszym polskim filmem dźwiękowym z nagranymi
dialogami była Moralność Pani Dulskiej (1930) Bolesława Newolina, jakkolwiek jej udźwiękowienie utrwalone na płytach gramofonowych nie zachowało się do dzisiejszych czasów. Natomiast komedia Każdemu wolno kochać (1933) Mieczysława Krawicza, Janusza Warneckiego stanowiła już bezpośrednio udźwiękowiony film.
Również na początku lat 30. XX wieku dominowały tendencyjne ekranizacje
literatury. Spośród ich twórców najbardziej pod względem artystycznym
wyróżniał się Józef Lejtes, autor dzieła historycznego Młody las (1934), które jako pierwszy film polski otrzymało nagrodę na festiwalu międzynarodowym (w Moskwie). Lejtes zasłynął również Dziewczętami z Nowolipek (1937) oraz Granicą (1938), melodramatami o ambicjach społecznych. Oprócz Lejtesa działalność reżyserską podejmowali między innymi Juliusz Gardan (komedia farsowa Czy Lucyna to dziewczyna?, 1934), Leonard Buczkowski (Wierna rzeka, 1936) oraz Michał Waszyński (Znachor, 1937). Osobliwym zjawiskiem była produkcja filmów w języku jidysz. Za najwybitniejszy z nich uznawany jest Dybuk (1937) Waszyńskiego, aczkolwiek aktywną działalność wykazywał również Józef Green (Judeł gra na skrzypcach, 1936).
Na schyłek dwudziestolecia międzywojennego przypada także pojawienie
się filmu barwnego. Autorstwo pierwszych filmów polskich zrealizowanych w
kolorze – Piękna Księstwa Łowickiego (1937) i Wesela księżackiego w Złakowie Borowym
(1938) przypisuje się inżynierowi Tadeuszowi Jankowskiemu. Oba filmy
oświatowe były wielokrotnie nagradzane, między innymi na festiwalach
filmowych w Paryżu i Budapeszcie. Kolejny film zrealizowany w kolorze, pokazany na wystawie światowej w Nowym Jorku reportaż Malownicza Polska (1938-1939), posłużył jako materiał wyjściowy dla powstałego już w trakcie II wojny światowej dokumentu Kraj mojej matki (1943) Romualda Gantkowskiego z narracją Ève Curie.
Eugeniusz Bodo (w środku) parodiujący aktorkę Mae West w filmie Piętro wyżej (1938) Leona Trystana. Bodo był jedną z najbardziej uznanych gwiazd kina polskiego przed II wojną światową
Znani i lubiani
 |
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz