Szacuje się, że każdego dnia ludzie na całym świecie wypijają ponad trzy
miliardy filiżanek kawy. W Europie najwięcej kawy spożywają
Skandynawowie – ponad cztery filiżanki dziennie. Statystyczny
mieszkaniec Finlandii w ciągu roku spożywa około 12 kg tego napoju.
Mieszkańcy Włoch, Hiszpanii czy Grecji piją jej znacznie mniej. Roczna
konsumpcja wynosi tam ok. 4-5 kg na osobę.
W Polsce, podobnie jak w Wielkiej Brytanii, ilość wypijanej kawy
w przeliczeniu na osobę ocenia się na 1-1,5 filiżanki dziennie, co
odpowiada rocznemu spożyciu 3 kg na osobę. 80 proc. dorosłych
mieszkańców większych miast twierdzi, że regularnie pije kawę. Bardziej
szczegółowe dane mówią o tym, że w ciągu miesiąca Polacy kupują średnio
170-200 gramów kawy, a jej spożycie na przestrzeni ostatnich lat
systematycznie się zwiększa.
Na czym polega pozytywny wpływ kawy na samopoczucie człowieka?
Kawa dostarcza organizmowi przede wszystkim kofeiny, która według
Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) zaliczana jest do substancji
psychoaktywnych i – podobnie jak nikotyna – należy do grupy związków
stymulujących układ nerwowy. Przez blokowanie enzymu o nazwie
fosfodiesteraza wpływa ona na stężenie cAMP – wewnątrzkomórkowego
przekaźnika, który moduluje wiele procesów, m.in. powoduje zwiększenie
stężenia neuroprzekaźników w mózgu (dopaminy, noradrenaliny, adrenaliny,
acetylocholiny i serotoniny).
W jaki sposób kofeina przyczynia się do zwiększenia wydolności organizmu?
Kofeina wpływa na aktywność kory mózgowej. Przyspiesza reakcje
umysłowe, usprawnia percepcję, odbieranie wrażeń zmysłowych, komunikację
ze środowiskiem, odtwarzanie informacji, postrzeganie, kojarzenie.
Zwiększa także zdolność do koncentracji i skupienia uwagi oraz poprawia
pamięć krótkotrwałą. Wszystko to wpływa na polepszenie funkcji
kognitywnych (poznawczych, racjonalnych). Kofeina stymuluje również
ośrodki w podwzgórzu i rdzeniu przedłużonym, a także wpływa na
uwalnianie jonów wapnia w zakończeniach nerwowych. To z kolei powoduje
wzrost aktywności neuronów ruchowych rdzenia kręgowego oraz pobudzenie
mięśni szkieletowych. W rezultacie zwiększa się wytrzymałość fizyczna
i polepsza koordynacja motoryczna.
Ze względu na podobieństwo strukturalne do adenozyny, uznawanej za
„sygnał zmęczenia” organizmu, kofeina wpływa inaktywująco na receptory
adenozynowe. Dzięki zwiększeniu dostępności energii i wydłużeniu czasu
wzmożonej aktywności fizycznej ogranicza zmęczenie fizyczne
i psychiczne.
Czy picie kawy może opóźniać rozwój konkretnych chorób?
Wyniki wielu badań epidemiologicznych przeprowadzonych w ostatnich
latach wskazują jednoznacznie, że picie kawy ma wpływ na opóźnienie
rozwoju chorób neurodegeneracyjnych, takich jak choroba Alzheimera czy
Parkinsona. Kofeina zmniejsza ryzyko wystąpienia demencji w ich
przebiegu, ponieważ obniża poziom enzymów odpowiedzialnych za produkcję
beta-amyloidu – białka, które w postaci płytek łatwo wnika do komórek
mózgu i upośledza jego działanie. Należy zaznaczyć, że takiego działania
nie zaobserwowano w przypadku kofeiny zawartej w herbacie.
Picie dwóch filiżanek kawy dziennie powoduje także zmniejszenie
ryzyka wystąpienia udaru mózgu oraz rozwoju depresji. Uważa się, że za
właściwości neuroprotekcyjne kawy odpowiadają również trigonelina –
alkaloid obecny w ziarnach kawy – oraz kwasy: chlorogenowy, kawowy
i ferulowy wykazujące silne działanie antyoksydacyjne.
Nie uzyskano jednoznacznej odpowiedzi, czy picie kawy wpływa na
podniesienie ciśnienia krwi. W badaniach potwierdzono, że ciśnienie krwi
u osób, które sporadycznie piją kawę, nieznacznie się podnosi, ale jest
to chwilowe. Ponadto, zwiększanie częstotliwości picia powoduje
osłabienie takiej reakcji organizmu.
Czy to prawda, że kawa jest szczególnie zalecana osobom z niskim ciśnieniem?
Nie ma dowodów na potwierdzenie wpływu spożywania kawy na
podwyższenie ciśnienia krwi. Poprzez zwiększenie wydzielania adrenaliny
kofeina zwiększa częstotliwość uderzeń serca, co może wywołać efekt
pobudzenia i przejściowe podwyższenie ciśnienia krwi. Badacze uważają
też, że kofeina nie podnosi ciśnienia tętniczego krwi, a nawet
przejściowo je obniża poprzez wpływ na zmniejszenie napięcia mięśni
gładkich naczyń krwionośnych.
Ale słyszy się także opinie, że kawa może być szkodliwa...
Wyniki badań wskazują, że picie od trzech do pięciu filiżanek kawy
dziennie nie stanowi zagrożenia dla zdrowych ludzi. 100-600 mg kofeiny
poprawia funkcjonowanie organizmu, ale dawki powyżej 2 g mogą powodować
bezsenność, drżenie mięśniowe, zaburzenia pracy układu
sercowo-naczyniowego, upośledzenie koordynacji ruchowej i przyspieszenie
oddechu.
Kobiety ciężarne powinny ograniczyć konsumpcję kawy do trzech
filiżanek dziennie (300 mg kofeiny), ponieważ stwierdzono, że dzienna
dawka kofeiny większa niż 600 mg może zwiększać ryzyko poronienia
i przedwczesnego porodu.
Rozmowa z mgr farm. Krzysztofem Nesterowicz
autor:
Joanna Chłopicka
doktor nauk farmaceutycznych
Zakład Bromatologii Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie
|
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz